COPD en Bewegen
COPD
COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) is de verzamelnaam voor chronische
bronchitis en longemfyseem. Beide zijn aandoeningen aan de luchtwegen, die het ademen
lastig maken. Chronische bronchitis is een aandoening van de luchtwegen die vaak dagelijks
klachten als hoesten, slijm opgeven en benauwdheid geeft. Longemfyseem is een
aandoening van de longen waarbij zowel de luchtwegen, de longblaasjes als het
steunweefsel van de luchtwegen, zijn aangetast. Veel mensen met COPD hebben een
mengvorm van zowel chronische bronchitis als emfyseem.
Cijfers over COPD in Nederland
In Nederland zijn 330.000 mensen gediagnosticeerd met COPD. COPD komt voor bij 2,4%
van de mannen en bij 1,7% van de vrouwen. Dit betreft ongeveer 192.000 mannen en
137.000 vrouwen. Het aantal mensen met COPD neemt snel toe met het stijgen van de
leeftijd. De eerste symptonen van COPD doen zich meestal voor na het vijfenveertigste
levensjaar en maar liefst 16% van de mannen boven de 75 heeft COPD en bijna 7% van de
vrouwen. Daarnaast heeft meer van 10% van de bevolking last van COPD-klachten zoals
chronisch hoesten en slijm opgeven.
Het percentage mannen met COPD is tussen 1980 en 2000 vrijwel gelijk gebleven. Het
percentage vrouwen is tussen 1984 en 1994 verdubbeld, daarna ongeveer gelijk gebleven.
De verwachting is dat, als gevolg van de vergrijzing en het rookgedrag in het verleden, het
aantal patiënten tussen 2000 en 2020 met ongeveer 40% zal toenemen. Deze toename zal
zich voornamelijk onder vrouwen voordoen, aangezien zij de afgelopen decennia meer zijn
gaan roken.
In 2001 stierven in Nederland 3.894 mannen en 2.367 vrouwen aan COPD. De sterfte aan
COPD voor mannen is in de periode 1980-2001 niet duidelijk veranderd. Voor vrouwen is de
sterfte gestegen. In Nederland is COPD met 10% de derde doodsoorzaak, na hart- en
vaatziekten (35%) en kanker (28%).
Wereldwijd behoort COPD tot de top vijf van doodsoorzaken. De World Health Organisation
(WHO) voorspelt dat COPD in 2020 wereldwijd de derde doodsoorzaak zal zijn. Wereldwijd
zal daarmee het aantal mensen dat jaarlijks overlijdt aan COPD toenemen van 2,75 miljoen
naar 4,65 miljoen. De sterke toename is vooral toe te schrijven aan de rookgewoonten. Een
toename is met name te zien bij vrouwen die roken en hebben gerookt. Daarnaast speelt in
de westerse landen de vergrijzing een rol bij de toename van COPD.
Kosten voor de gezondheidszorg
Het zorggebruik van mensen met COPD ligt aanzienlijk hoger dan het zorggebruik in de
algemene bevolking. Van de mensen met COPD heeft vrijwel iedereen tenminste één keer
per jaar contact met de huisarts. Daarnaast bezoekt bijna driekwart een specialist. Een derde
van de mensen met COPD bezoekt bovendien de fysiotherapeut. Ongeveer 90% gebruikt
medicijnen die door een huisarts zijn voorgeschreven. Jaarlijks worden ongeveer 19.000
mensen opgenomen in het ziekenhuis vanwege hun COPD, waarvan 57% mannen en 43%
vrouwen. De gemiddelde ligduur is ongeveer 13 dagen.
De totale kosten van de Nederlandse gezondheidszorg voor mensen met astma en COPD
bedroeg in 2000 zo’n 600 miljoen euro per jaar. Bijna de helft van deze kosten betreft
medicatie: 49%. De kosten voor ziekenhuisopname zijn 33% van de totale kosten. De kosten
per patiënt per jaar bedragen ongeveer 800 euro. De jaarlijkse stijging in de kosten (d.w.z.
na correctie voor de loon- en prijsontwikkeling en de groei en vergrijzing van de bevolking) is
bovengemiddeld in vergelijking met andere aandoeningen.
Kwaliteit van leven
De invloed van COPD op het dagelijks leven kan behoorlijk groot zijn. Wanneer mensen er
niet in slagen om in een vroeg stadium van de ziekte te stoppen met roken is COPD een
chronisch invaliderende aandoening, die leidt tot ernstige beperkingen en handicaps. De
belangrijkste beperkingen zijn kortademigheid en een verminderde inspanningstolerantie.
Mensen met COPD zijn daardoor beperkt in hun dagelijkse doen en laten. Daarbij moet
gedacht worden aan problemen met het uitvoeren van huishoudelijke activiteiten, en met
wandelen, traplopen en sporten. Mensen met ernstiger COPD hebben vaker pijn en meer
problemen met slapen dan gezonde mensen.
Uit angst voor kortademigheid gaan mensen bewegen vermijden, waardoor de conditie nog
verder verslechtert. Daarnaast komen mensen door het vermijden van lichamelijke beweging
in een sociaal isolement wat kan leiden tot neerslachtigheid en een versterking van de
inactiviteit. Deze neerwaartse spiraal leidt uiteindelijk tot invaliditeit, gepaard gaand met een
sterke aantasting van de kwaliteit van leven. Op psychosociaal vlak ervaren mensen met
COPD meer problemen in de relationele sfeer, dat wil zeggen met partner, kinderen en
familie/ vrienden. Daarnaast zijn mensen met COPD minder gelukkig en tevreden met het
leven dan mensen zonder COPD.
Behandeling
Behandeling van COPD leidt niet tot herstel van de normale longfunctie, maar heeft tot doel
de versnelde afname van de longfunctie en de frequentie en ernst van de exacerbaties te
verminderen. Stoppen met roken kan in elke fase van de aandoening de versnelde afbraak
van de longen en longfunctie stoppen.
Het belang van leefstijlinterventies, zoals begeleiding bij het stoppen met roken,
bewegingstherapie en voedingstherapie wordt steeds meer ingezien. Begeleiding bij het
stoppen met roken is de meest werkzame behandeling van COPD en kan het voortschrijden
van de ziekte doorbreken. Bewegingstherapie, en bij ernstig COPD ook training van
ademspieren zijn belangrijk voor behouden of verbetering van de conditie. Voedingstherapie,
in combinatie met bewegingstherapie, helpt de neerwaartse spiraal van energietekort en
ondervoeding te doorbreken. De rol van medicijnen bij COPD, ontstekingsremmers (ook wel
inhalatiecorticosteroïden genoemd) is nog zeer onduidelijk.
Effecten van bewegen
De wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beveelt revalidatieprogramma’s en/ of
beweegprogramma’s aan voor de behandeling van elke patiënt met een één secondewaarde
(FEV1) beneden de 80% van de voorspelde waarde (GOLD-guideline 2003 update). Door
onderzoek in gebleken dat oefenprogramma's bij patiënten met COPD de kwaliteit van leven
meer verbetert dan het toevoegen van medicatie bij patiënten met stabiel COPD.
Na deelname aan een revalidatieprogramma is een onderhoudsprogramma in de vorm van
een beweegprogramma noodzakelijk om de geboekte voordelen vast te houden.
Vrijblijvende vormen van stimulatie om verder aan inspanning te doen zijn bij mensen die
eerder deelnamen aan revalidatie niet erg efficiënt gebleken. Beweegprogramma’s gericht
op COPD kunnen zich zodoende richten op twee doelgroepen:
- Patiënten die onvoldoende lichamelijk actief zijn, maar verder nog geen al te complex
ziektebeeld hebben ontwikkeld. Na het voltooien van een beweegprogramma moet
de lichamelijke activiteit gecontinueerd worden binnen een onderhoudsprogramma.
- Patiënten die na longrevalidatie binnen een beweegprogramma op een verantwoorde
manier een onderhoudsprogramma aangeboden krijgen. In dit geval wordt in het
beweegprogramma het trainingsschema van de revalidatie zoveel mogelijk
voortgezet.
|
|
Welkom
Dry Needling
